Rối loạn kinh nguyệt là nỗi phiền toái lớn đối với không ít chị em phụ nữ trong cuộc sống thường nhật. Nó chẳng những ảnh hưởng tới tâm lý, sức khỏe mà còn có liên quan trực tiếp tới khả năng sinh sản của họ sau này. Nguyên nhân và cách chữa trị kinh nguyệt không đều như thế nào là điều mà nhiều chị em quan tâm sẽ có trong bài viết dưới đây.
1. Thế nào là kinh nguyệt không đều?
Kinh nguyệt được biểu hiện bằng tình trạng chảy máu âm đạo dựa trên sự vận hành của buồng trứng theo chu kỳ nhất định. Nó là hiện tượng sinh lý hết sức bình thường ở nữ giới được diễn ra theo một vòng tuần hoàn như sau:
- Một chu kỳ kinh nguyệt bình thường sẽ kéo dài 28 – 32 ngày và được tính từ ngày đầu tiên của chu kỳ, tức là ngày đầu tiên ra máu âm đạo cho tới ngày đầu tiên của chu kỳ kế tiếp (nghĩa là vào tháng tiếp theo).
- Ngày hành kinh được tính là ngày âm đạo chảy máu, thường sẽ kéo dài từ 3 – 7 ngày tùy đối tượng.
Như vậy, một chu kỳ kinh nguyệt vận hành như trên được gọi là chu kỳ bình thường, ổn định. Ngược lại, kinh nguyệt không đều là hiện tượng kinh nguyệt “đến” và “hết” không theo quy luật trên. Nó biểu hiện bằng việc thời gian chu kỳ ngắn/dài hơn, gặp bất thường ở lượng máu cũng như màu sắc kinh nguyệt.
2. Biểu hiện của kinh nguyệt không đều
Thông thường, một kỳ nguyệt san sẽ kéo dài khoảng 28-30 ngày, có thể nhanh hơn hoặc chậm đi 3-5 ngày. Thời gian hành kinh kéo dài từ 3-5 ngày. Biểu hiện của kinh nguyệt không đều bao gồm:
- Chu kỳ kinh nguyệt ít hơn 21 ngày hoặc nhiều hơn 35 ngày.
- Thời gian hành kinh ngắn hơn 3 ngày hoặc dài hơn 7 ngày.
- Lượng máu kinh bị mất có thể quá nhiều hoặc quá ít.
- Máu kinh có màu sắc bất thường, máu màu đen, lẫn các cục máu đông.
- Có dấu hiệu ra máu giữa 2 kỳ kinh.
- Thời gian giữa 2 kỳ kinh có thể kéo dài vài tháng hoặc chỉ vài ngày. Lượng máu kinh lúc nhiều, lúc ít.
- Kinh nguyệt bị ngừng khoảng 6 tháng trở lên (vô kinh thứ phát) hoặc trường hợp chưa bao giờ có kinh (vô kinh nguyên phát).
- Đau bụng dữ dội, đau lưng, mệt mỏi,… trong thời kỳ kinh nguyệt.
3. Các hình thức của kinh nguyệt không đều
- Kinh sớm: Kinh nguyệt có thể đến sớm 3 ngày, có khi 7 ngày hoặc thậm chí kinh nguyệt diễn ra 2 lần/tháng.
- Chậm kinh: Thông thường nữ giới hay bị trễ kinh 3-4 ngày, nhưng nếu chậm kinh 10 ngày mà trước đó có hoạt động quan hệ tình dục thì nên nghĩ đến việc có thai.
- Rong kinh: Kinh nguyệt kéo dài > 7 ngày. Lượng máu được tống ra ngoài nhiều hay ít tùy theo nguyên nhân.
- Kinh thưa: Nghĩa là bạn chậm kinh 2 tháng, 3 tháng hay khoảng cách chu kỳ kinh nguyệt cách nhau 5 tháng.
- Vô kinh: Nghĩa là bạn không có kinh trên 6 tháng hoặc 1 năm.
4. Nguyên nhân gây ra kinh nguyệt không đều
Sau đây là 16 nguyên nhân phổ biến khiến gây ra hiện tượng kinh nguyệt không đều:
4.1. Mang thai
Mang thai gây mất kinh hoặc ra ít máu. Nếu bạn thấy mất kinh hoặc những thay đổi về kinh nguyệt mà trước đó bạn có quan hệ tình dục mà không sử dụng biện pháp tránh thai, bạn có thể kiểm tra xem mình có thai hay không.
4.2. Thuốc tránh thai nội tiết
Viên uống tránh thai nội tiết có thể gây ra máu bất thường giữa chu kỳ kinh dẫn đến kinh nguyệt ít hơn nhiều. Thuốc tránh thai gây tình trạng kinh nguyệt không đều.
4.3. Cho con bú
Sữa mẹ có chứa nhiều prolactin ức chế hormon sinh sản dẫn đến kinh nguyệt rất ít hoặc không có trong thời gian cho con bú. Kinh nguyệt sẽ trở lại đều đặn khi mẹ cai sữa cho con.
4.4. Tiền mãn kinh
Thường bắt đầu ở tuổi 40 hoặc có thể sớm hơn. Lượng estrogen dao động trong thời gian này có thể làm cho chu kỳ kinh dài hơn hoặc ngắn hơn.
4.5. Hội chứng đa nang buồng trứng
Kinh nguyệt không đều là đặc điểm nổi bật nhất của hội chứng đa nang buồng trứng do lượng androgens tăng lên có thể gây mất kinh hoặc ra máu nhiều hơn khi có kinh.
4.6. Bệnh tuyến giáp
Suy giáp, tuyến giáp hoạt động kém có thể khiến kinh nguyệt dài hơn, nhiều hơn và gây đau bụng hơn. Cường giáp sẽ khiến kinh nguyệt của chị em ngắn hơn, ít hơn.
4.7. U xơ tử cung
U xơ là những khối u cơ phát triển trong thành tử cung. U xơ có thể khiến kinh nguyệt ra rất nhiều, gây đau và gây thiếu máu.
4.8. Lạc nội mạc tử cung
Tỷ lệ lạc nội mạc tử cung gặp ở 1/10 số phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Lạc nội mạc tử cung gây đau bụng dữ dội khi có kinh, khiến kinh nguyệt kéo dài, ra nhiều máu và chảy máu giữa các kỳ kinh.
4.9. Thừa cân
Thừa cân tác động đến các hormon và mức insulin gây ảnh hưởng đến chu kỳ kinh. Béo phì gây nên tình trạng kinh nguyệt không đều. Tăng cân nhanh cũng gây ra bất thường kinh nguyệt. Tăng cân và kinh nguyệt không đều là dấu hiệu phổ biến của hội chứng đa nang buồng trứng và suy giáp.
4.10. Rối loạn ăn uống và sụt cân quá nhanh
Giảm cân quá nhiều và quá nhanh có thể gây mất kinh. Ngoài ra, cơ thể bạn sẽ cảm thấy mệt mỏi, đau đầu, rụng tóc. Không ăn đủ lượng calo còn có thể cản trở sản sinh hormon ảnh hưởng đến việc rụng trứng.
4.11. Tập thể dục quá sức
Tập thể dục nặng hoặc quá sức gây trở ngại cho các hormon chịu trách nhiệm về kinh nguyệt. Giảm cường độ tập và tăng lượng calo có thể giúp khôi phục kinh nguyệt.
4.12. Stress
Stress tác động vào vùng não điều khiển các hormon tuyến yên khiến cho quá trình tiết dịch và rụng trứng không ổn định, gây tình trạng kinh nguyệt không đều. Kinh nguyệt sẽ trở lại bình thường khi hết stress.
4.13. Tác dụng phụ của thuốc
Một số thuốc có ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt như:
- Thuốc tuyến giáp.
- Thuốc chống đông máu.
- Thuốc chống trầm cảm.
- Thuốc hóa trị.
- Thuốc động kinh.
- Thuốc aspirin và ibuprofen.
- Liệu pháp thay thế hormon.
4.14. Ung thư cổ tử cung
Ung thư cổ tử cung sẽ gây ra máu giữa kỳ hoặc kinh nguyệt ra nhiều. Ra máu trong hoặc sau khi giao hợp và khí hư bất thường là những dấu hiệu và triệu chứng khác của bệnh này.
4.15 Do quá trình dậy thì
Các bạn nữ đang trong độ tuổi dậy thì thường rất dễ gặp phải tình trạng kinh nguyệt không đều. Bởi lẽ, ở thời điểm này, cơ thể vẫn đang trong giai đoạn chuyển đổi, hormone sinh dục cũng chưa ổn định. Điều này gây ra những rối loạn kinh nguyệt tuổi dậy thì.
4.16 Mất cân bằng nội tiết tố
Nhắc đến nội tiết tố chắc chắn không thể không nhắc đến estrogen và progesterone. Hai nội tiết tố này đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với nữ giới, chúng có chức năng điều phối hoạt động của chu kỳ kinh nguyệt.
Do vậy, nguyên nhân đầu tiên dẫn đến tình trạng kinh nguyệt không đều cần phải kể đến chính là do mất cân bằng nội tiết tố. Hiện tượng này xảy ra do lượng hormone trong máu có sự thay đổi. Nó không chỉ ảnh hưởng tới sức khỏe, khiến cho nhan sắc phái đẹp bị suy giảm mà còn là tác nhân gây ra rối loạn kinh nguyệt.
5. Các hình thức của kinh nguyệt không đều
- Kinh sớm: Kinh nguyệt có thể đến sớm 3 ngày, có khi 7 ngày hoặc thậm chí kinh nguyệt diễn ra 2 lần/tháng.
- Chậm kinh: Thông thường nữ giới hay bị trễ kinh 3-4 ngày, nhưng nếu chậm kinh 10 ngày mà trước đó có hoạt động quan hệ tình dục thì nên nghĩ đến việc có thai.
- Rong kinh: Kinh nguyệt kéo dài > 7 ngày. Lượng máu được tống ra ngoài nhiều hay ít tùy theo nguyên nhân.
- Kinh thưa: Nghĩa là bạn chậm kinh 2 tháng, 3 tháng hay khoảng cách chu kỳ kinh nguyệt cách nhau 5 tháng.
- Vô kinh: Nghĩa là bạn không có kinh trên 6 tháng hoặc 1 năm.
6. Tác hại của kinh nguyệt không đều
- Kinh nguyệt không đều làm thay đổi nội tiết tố nữ, khiến nhan sắc của chị em bị thay đổi, nhất là những người trên 30 tuổi.
- Da xanh xao, thô ráp, dễ bị nám, tàn nhang, lỗ chân lông to, nổi mụn, lão hóa sớm.
- Cơ thể thường xuyên mệt mỏi, cáu giận, trí nhớ giảm, dễ mắc các bệnh xương khớp.
- Chu kỳ kinh kéo dài gây mất máu nhiều khiến người mệt mỏi, da niêm mạc nhợt, chóng mặt, thở gấp, tim đập nhanh…
- Kinh nguyệt không đều là biểu hiện của một số bệnh phụ khoa như: Đa nang buồng trứng, u xơ tử cung, lạc nội mạc tử cung, ung thư buồng trứng,…
- Giảm khả năng thụ thai do kinh nguyệt không đều dẫn đến hoạt động của buồng trứng bị thay đổi. Vì vậy, các nang trứng không thể chín và phóng đúng chu kỳ.
- Nguy cơ vô sinh – hiếm muộn: Kinh nguyệt không đều do mắc các bệnh phụ khoa nếu không được hỗ trợ kịp thời có thể dẫn đến vô sinh – hiếm muộn.
7. Điều trị kinh nguyệt không đều
Soi âm đạo
Dùng thiết bị hiện đại để soi âm đạo có bị bệnh phụ khoa hay không đẻ có phương pháp điều trị kịp thời.
Kiểm tra ổ bụng, cổ tử cung, buồng trứng, ống dẫn trứng,… có vấn đề gì không.
Kinh nguyệt không đều gây ảnh hưởng đến nhiều bộ phận trong cơ thể. Do vậy, chị em cần biết cách chăm sóc bản thân.
Thay đổi thực đơn hàng ngày
Nên tạo cho mình một chế độ ăn uống phù hợp, bổ sung các loại vitamin và các khoáng chất thiết yếu, bổ sung rau củ quả và nên ăn đa dạng các loại thực phẩm. Điều này giúp tăng cường sức đề kháng và nội tiết tố trong cơ thể được ổn định.
Tăng cường tập luyện thể dục
Tập thể dục hàng ngày phù hợp với bản thân, không tập luyện quá sức giúp cho chị em có một hệ tuần hoàn và trao đổi chất tốt giúp loại bỏ những rối loạn nội tiết.
Uống nhiều nước
Đây là việc vô cùng quan trọng giúp cơ thể hoạt động trơn tru và giữ cho lượng đường huyết ổn định, giúp hỗ trợ hiệu quả trong việc điều trị kinh nguyệt không đều. Bổ sung 2 lít nước mỗi ngày.
Tránh sử dụng các chất kích thích
Tránh uống bia rượu, hút thuốc lá,… Bởi đây là những thứ gây hại đến sức khỏe khiến cho kinh nguyệt không đều. Như vậy, kinh nguyệt không đều ảnh hưởng đến cả sức khỏe cũng như khả năng sinh sản của chị em phụ nữ. Khi thấy những bất thường trong kỳ kinh nguyệt của mình, chị em nên đến bệnh viện cũng như các cơ sở y tế chuyên khoa để được thăm khám và điều trị kịp thời khi có bệnh.
Quan hệ an toàn
Dùng thuốc tránh thai hằng ngày hoặc bao cao su để tránh thai. Tránh dùng thuốc tránh thai khẩn cấp vì sẽ ảnh hưởng đến hệ sinh sản và gây rối loạn kinh nguyệt
Duy trì cân nặng ổn định
Kiểm soát cân nặng ở mức ổn định. Tránh tăng giảm cân nặng mức đột ngột, đảm bảo cho cơ thể có đủ thời gian điều tiết và hoạt động ở trạng thái cân bằng.
Sử dụng ích mẫu
Ích mẫu là một bài thuốc trong Đông y dùng để chữa kinh nguyệt không đều, đau bụng kinh do máu kinh bị tắc (huyết ứ). Cách chữa rồi loạn kinh nguyệt bằng ích mẫu: 30-60g ích mẫu nấu cùng 20g huyền hồ và một quả trứng gà. Khi trứng chín thì ăn trứng và uống nước thuốc, bỏ đi phần bã, chỉ cần dùng 1 lần trước khi có kinh trong khoảng 7 ngày là hiệu quả.
Gừng
Uống nước gừng tươi đun sôi sẽ giúp thân nhiệt ổn định, máu huyết lưu thông, chữa chậm kinh, đau bụng kinh, tắc kinh hiệu quả. Cách chữa kinh nguyệt không đều bằng gừng: Lấy một mầu gừng bằng đốt ngón tay, đập dập và đun sôi từ 5-7 phút, thêm đường và mật ong (nếu muốn) để uống 3 lần mỗi ngày sau bữa ăn, duy trì trong một tháng sẽ thấy hiệu quả.
Ngải cứu
Ngải cứu là một vị thuốc trong Đông y có tính ấm, cay, kích thích lưu thông máu, hỗ trợ điều trị nhiều căn bệnh khác nhau trong đó có rồi loạn kinh nguyệt. Cách điều trị kinh nguyệt không đều bằng ngải cứu: Dùng 200g ngải cứu cho vào 500ml nước, đun sôi, chia làm ba cốc uống trong ngày. Hoặc sắc 10g ngải cứu khô với 200ml nước trong 10 phút, khi nước cạn còn một nửa thì để uống khi đói. Cách khác là rán trứng với ngải cứu để ăn với bữa cơm hàng ngày cũng hiệu quả.
Tuy nhiên nếu quá trình kinh nguyệt không đều kéo dài thì nên đến ngay các cơ sở y tế sản phụ khoa để thăm khám và điều trị.
Nếu vẫn cảm thấy lo lắng và băn khoăn, bạn có thể liên hệ với Bệnh viện phụ sản Hà Nội qua hotline hoặc trực tiếp đến bệnh viện để được thăm khám kỹ lưỡng hơn.