13/02/2023
Rau tiền đạo là hiện tượng rau thai che mất một phần hoặc hoàn toàn lỗ cổ tử cung của người mẹ. Đồng thời làm cản đường ra của thai nhi trong quá trình sinh nở. Đây là một bệnh lý nghiêm trọng có thể gây nguy hiểm đến tính mạng cho cả mẹ và thai nhi.
Rau tiền đạo là gì?
Rau thai có vai trò cung cấp oxy và chất dinh dưỡng để thai nhi phát triển. Đồng thời loại bỏ những chất thải từ máu của em bé. Rau thai bám vào thành tử cung và dây rốn của em bé.
Bình thường rau thai bám mặt trước (phía trước thành tử cung), mặt sau (phía sau thành tử cung), phía trên thành tử cung, bên phải hoặc bên trái tử cung. Còn rau tiền đạo (nhau tiền đạo) là hiện tượng rau thai nằm ở vị trí thấp nhất của tử cung và che mất một phần hoặc toàn bộ cổ tử cung. Điều này dẫn đến tình trạng xuất huyết trong thai kỳ.
Các dạng rau tiền đạo thường gặp
Dựa vào vị trí bám của bánh rau mà bệnh được chia thành 5 loại, gồm:
Rau bám thấp:
- Bánh rau bám vào thân của tử cung và một phần nhỏ ở đoạn dưới tử cung, chưa đến lỗ tử cung.
Rau bám mép:
- Bờ bánh rau bám cổ tử cung, chưa che lấp cổ tử cung.
Rau bám bên:
- Phần lớn bánh rau bám vào đoạn dưới nhưng chưa tới cổ tử cung.
Rau tiền đạo bán trung tâm:
- Bánh rau che lấp một phần cổ tử cung.
Rau tiền đạo trung tâm:
- Bánh rau che lấp hoàn toàn cổ tử cung, chiếm tỷ lệ 20-30% các trường hợp.
Nguyên nhân bị rau tiền đạo
Nguyên nhân chính xác gây ra hiện tượng rau tiền đạo vẫn chưa được xác định rõ ràng. Rau thai có thể phát triển ở bất cứ vị trí nào mà phôi làm tổ trong tử cung. Khi phôi làm tổ ở phần dưới của tử cung thì rau thai có thể phát triển từ vị trí này, không dịch chuyển lên phía trên trong thai kỳ, sẽ dẫn đến hiện tượng rau tiền đạo.
Ngoài ra, rau tiền đạo còn có thể gặp ở một số phụ nữ như:
- Sinh đẻ nhiều lần.
- Bị sảy thai hoặc nạo thai nhiều lần.
- Bị viêm nhiễm tử cung trước đó.
- Bị rau tiền đạo trong lần mang thai trước. Tuy nhiên, người mang thai lần đầu vẫn có thể bị rau tiền đạo.
- Rau thai lớn, do mang đa thai
- Phụ nữ lớn tuổi mang thai (trên 35 tuổi).
- Tử cung có hình dạng bất thường.
- Phụ nữ sử dụng nhiều chất kích thích như hút thuốc lá.
Biểu hiện của rau tiền đạo
- Xuất huyết âm đạo bất thường (máu màu đỏ tươi) không gây đau đớn trong nửa sau của thai kỳ.
- Xuất huyết dao động từ nhẹ đến nặng, có thể ít hoặc nhiều.
- Xuất huyết có thể tự hết mà không cần điều trị. Tuy nhiên, có thể tái phát sau vài ngày hoặc vài tuần.
- Một số thai phụ có rau tiền đạo phải đối mặt với cơn co thắt đi kèm xuất huyết.
Do đó, nếu thai phụ bị chảy máu âm đạo khi mang thai bất thường trong 3 tháng giữa hoặc 3 tháng cuối thai kỳ, hãy đến bác sĩ ngay lập tức. Trường hợp chảy máu nặng, cần phải được cấp cứu ngay.
Rau tiền đạo có nguy hiểm không?
Rau tiền đạo nếu không được phát hiện sớm và can thiệp điều trị hiệu quả có thể gây biến chứng băng huyết sau sinh và trong thai kỳ, đe dọa tính mạng thai phụ lẫn thai nhi. Cụ thể là:
Đối với thai phụ
- Thai phụ bị mất nhiều máu có thể rơi vào trạng thái bị sốc, choáng, đe dọa tính mạng.
- Trường hợp rau thai không thể tách khỏi lớp niêm mạc tử cung, phải chỉ định cắt bỏ tử cung. Tử cung là môi trường duy nhất để phôi thai làm tổ và phát triển trong suốt thai kỳ thành thai nhi chào đời khỏe mạnh. Nếu cắt bỏ tử cung, đồng nghĩa người phụ nữ không còn khả năng mang thai và sinh con.
- Tăng nguy cơ bị nhiễm trùng, rối loạn đông máu.
- Mổ lấy thai khẩn cấp là lựa chọn duy nhất cho trường hợp không thể tiếp tục theo dõi thai kỳ.
Thống kê cho thấy, rau tiền đạo làm tăng nguy cơ nằm viện theo dõi dài hạn, tăng nguy cơ truyền máu, sinh non, cắt bỏ tử cung vì tỷ lệ băng huyết tăng cao lên đến 5,3%, nguy hiểm nhất là tăng nguy cơ tử vong ở thai phụ.
Đối với thai nhi
- Ngôi thai bất thường như ngôi ngang hoặc ngôi mông, không thuận lợi cho cuộc sinh.
- Thai phụ thiếu máu không cung cấp đủ dinh dưỡng nuôi thai nhi, khiến thai nhi dễ bị suy dinh dưỡng, suy thai.
- Trong trường hợp thai phụ bị xuất huyết âm đạo trầm trọng, bác sĩ sẽ chỉ định mổ lấy thai khẩn cấp để cứu sống hai mẹ con. Nếu thai nhi còn non tháng hoặc chưa trưởng thành, bị sinh non có thể là lý do khiến tỷ lệ tử vong chu sinh của bé tăng cao nhiều lần so với một thai kỳ bình thường.
Chẩn đoán rau tiền đạo như thế nào?
Thăm khám triệu chứng lâm sàng
Trước khi chuyển dạ
Triệu chứng cơ năng:
- Có xuất huyết âm đạo vào 3 tháng cuối thai kỳ. Tính chất chảy máu đột ngột, máu có màu đỏ tươi, có khi lẫn máu cục, không kèm đau bụng. Lượng máu có thể chảy ồ ạt rồi ít dần mặc dù không điều trị. Sau đó tái phát trở lại mới mức độ chảy máu tăng dần.
Triệu chứng toàn thân:
- Xuất hiện các triệu chứng của thiếu máu như mệt mỏi, hoa mắt, choáng, chóng mặt.
Triệu chứng thực thể:
- Không có triệu chứng thực thể, có thể gặp trường hợp ngôi ngang, ngôi mông hoặc ngôi đầu cao.
Khi chuyển dạ
Triệu chứng cơ năng:
- Thường gặp tình trạng xuất huyết âm đạo trong 3 tháng cuối của thai kỳ. Máu chảy ồ ạt, có màu đỏ tươi, có kèm cơn đau bụng do xuất hiện cơn co tử cung.
Triệu chứng toàn thân:
- Tùy vào mức độ thiếu máu mà thai phụ có những triệu chứng tương tự.
Triệu chứng thực thể:
- Nắn bên ngoài thấy ngôi thai bất thường.
Khám âm đạo:
- Sờ thấy rau qua cổ tử cung, sử dụng mỏ vịt thấy máu trong cổ tử cung chảy ra.
Kiểm tra cận lâm sàng
- Xét nghiệm máu: Xem tình trạng mất máu.
- Siêu âm: Xác định vị trí bám của bánh rau. Đây là kiểm tra rất có giá trị trong chẩn đoán rau tiền đạo và rau cài răng lược. Thông qua hình ảnh siêu âm màu Doppler sẽ thấy các mạch máu đi xuyên qua thành cơ tử cung hoặc bàng quang.
- Chụp MRI: Kỹ thuật này cũng được dùng để chẩn đoán rau tiền đạo nhưng có độ nhạy thấp, hiện ít được chỉ định do sự phát triển của hệ thống máy móc siêu âm hiện đại.
- Soi bàng quang: Chỉ được chỉ định trong trường hợp nghi ngờ rau cài răng lược đâm xuyên qua cơ bàng quang, thai phụ có triệu chứng tiểu tiện ra máu.
Phương pháp điều trị:
Điều trị trước khi chuyển dạ
- Chủ yếu là thai phụ cần nghỉ ngơi, hạn chế đi lại, tăng cường bổ sung đầy đủ dinh dưỡng.
- Trường hợp đau bụng do cơn co tử cung, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc giảm co như Spasmaverin 40mg (1-4 viên/ngày), Progesterone, Salbutamol.
- Cân nhắc sử dụng Corticoid để trưởng thành phổi thai nhi.
- Với trường hợp thai nhi đủ tháng: Tiến hành mổ lấy thai chủ động nếu bệnh ở thể rau tiền đạo trung tâm. Các thể rau tiền đạo còn lại có thể cân nhắc theo dõi chờ chuyển dạ.
- Với trường hợp rau tiền đạo gây xuất huyết ồ đạt đe dọa tính mạng thai phụ: Mổ lấy thai khẩn cấp ở bất kỳ tuổi thai nào.
Điều trị khi chuyển dạ
Với thể rau tiền đạo bán trung tâm và trung tâm:
- Mổ lấy thai chủ động.
Với thể rau bám mép:
- Thực hiện mổ lấy thai cấp cứu trong trường hợp máu ra nhiều. Nếu máu ra ít, ngôi thai và cổ tử cung thuận lợi tiến hành bấm ối và xé màng ối về phía không có bánh rau để cầm máu. Nếu đã xé màng ối mà vẫn ra máu, nên mổ lấy thai ngay. Nếu không ra máu, theo dõi sinh ngả âm đạo.
Với thể rau bám bên và rau bám thấp:
- Tương tự như trên, mổ lấy thai nếu ra nhiều máu, nếu không ra máu hoặc ra ít máu tiến hành theo dõi chuyển dạ.
Sau khi mổ lấy thai và rau thai, nếu máu vẫn chảy tiến hành khâu cầm máu bằng các mũi khâu chữ X. Nếu máu vẫn chảy, dựa vào nguyện vọng sinh con của bệnh nhân để có chỉ định cắt bỏ hoặc bảo tồn tử cung.
Chăm sóc cho bệnh nhân sau khi điều trị rau tiền đạo
Đối với người mẹ
- Theo dõi chặt chẽ giai đoạn hậu sản để đề phòng trường hợp chảy máu thứ phát sau sinh và các nguy cơ nhiễm trùng, nhiễm khuẩn.
- Ở thời kỳ hậu sản, nếu người mẹ bị thiếu máu buộc phải truyền máu kết hợp uống thêm viên sắt để bù lại lượng máu đã mất.
Đối với trẻ sơ sinh
- Trẻ sơ sinh có mẹ bị rau tiền đạo phần lớn là trẻ sinh non tháng, do đó cần có chế độ chăm sóc đặc biệt.
Tóm lại, rau tiền đạo là biến chứng thai kỳ nguy hiểm. Vì thế việc chẩn đoán cùng như điều trị bệnh cần được thực hiện tại cơ sở y tế có chuyên khoa Sản uy tín, đội ngũ bác sĩ giỏi, chuyên môn cao, trang thiết bị công nghệ đầy đủ, đảm bảo an toàn cho mẹ và bé. Tham khảo website Bệnh viện Phụ sản Hà Nội để trang bị cho mình thật nhiều kiến thức và tìm hiểu thật nhiều thông tin hữu ích về các vấn đề thai sản. Nếu có nhu cầu thăm khám, vui lòng nhấn đặt lịch khám ngay.