31/01/2023
Mang thai ngoài tử cung là trường hợp trứng thụ tinh và làm tổ ở nơi khác thay vì trong buồng tử cung, thường gặp nhất là vòi trứng, khi vỡ có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm đến tính mạng.
Thai ngoài tử cung là gì?
Thai ngoài tử cung là tình trạng thai không làm tổ trong buồng tử cung mà lại nằm ở bên ngoài. Các vị trí thai ngoài tử cung có thể làm tổ bao gồm:
- Thai nằm ở vòi tử cung. Đây là trường hợp thai ngoài tử cung hay gặp nhất (chiếm 95%)
- Thai nằm ở buồng trứng, cổ tử cung, ổ bụng, vòi tử cung.
- Thai ngoài tử cung không được buồng tử cung bảo vệ. Túi thai vỡ sẽ khiến chảy máu ồ ạt vào ổ bụng, gây nguy hiểm tính mạng sản phụ.
Nếu không can thiệp, diễn biến tự nhiên của thai ngoài tử cung ở ống dẫn trứng sẽ theo 3 hướng sau:
- Sảy qua loa
- Thoái triển tự nhiên.
- Vỡ ống dẫn trứng
Dấu hiệu thai ngoài tử cung là gì?
Người mang thai ngoài tử cung cũng có những dấu hiệu như những phụ nữ mang thai bình thường như: trễ kinh, đau bụng, buồn nôn, ngực căng tức… Tuy nhiên, trong một vài dấu hiệu lại có những cảnh báo bất thường mà bạn cần lưu ý.
Dấu hiệu thai ngoài tử cung bao gồm:
Chậm kinh:
- Chậm kinh là dấu hiệu bất cứ phụ nữ nào mang thai cũng có. Tuy nhiên, nhiều phụ nữ mang thai ngoài tử cung thường có kinh nguyệt không đều. Có tháng bị sớm, có tháng bị muộn nên rất khó nhận biết dấu hiệu này.
Âm đạo ra máu bất thường:
- Nếu phát hiện một chút máu hồng dính ở quần lót mà không phải thời điểm bị kinh nguyệt thì có thể bạn đã có thai. Tuy nhiên, ở người mang thai ngoài tử cung, hiện tượng ra máu này lại kéo dài, máu có màu đỏ thẫm. Chỉ có một số ít trường hợp không có dấu hiệu ra máu bất thường.
Nhiều phụ nữ lầm tưởng hiện tượng ra máu này chính là kinh nguyệt. Nhất là khi ra máu trùng với thời gian có kinh. Cần phân biệt kỹ về màu sắc của máu, lượng máu chảy, độ loãng và độ đông đặc của máu có khác so với những lần kinh nguyệt trước không.
Đau bụng:
- Khi mang thai nằm ngoài tử cung bạn sẽ thấy đau bụng tại vị trí thai làm tổ, đau bụng dưới. Nhiều người còn bị đau bụng mót rặn giống như táo bón. Tình trạng đau bụng kéo dài, đau âm ỉ khó chịu, đôi lúc có thể đau dữ dội kèm chảy máu âm đạo. Mức độ đau bụng sẽ tăng dần theo thời gian do thai ngoài tử cung phát triển.
Trường hợp túi thai vỡ bạn sẽ cảm thấy đau bụng dữ dội. Cơn đau quặn kéo dài liên tục, đau nhức vai, toát mồ hôi, chân tay bủn rủn, hoa mắt, chóng mặt, khó thở… Thậm chí là ngất xỉu. Vì thế, khi thấy các dấu hiệu mang thai ngoài tử cung bạn cần đến ngay bệnh viện để các bác sĩ kiểm tra và tiến hành điều trị. Nếu để lâu, thai phát triển to dần, túi thai vỡ sẽ khiến màu tràn ổ bụng. Có khả năng sẽ gây vô sinh, nguy hiểm tính mạng sản phụ.
Nguyên nhân
Trong một số trường hợp, nguyên nhân không thể xác định rõ ràng được. Tuy nhiên, đa số bệnh nhân gặp phải tình trạng này đều có liên quan đến các nguyên nhân:
- Ống dẫn trứng bị viêm và có sẹo do thai phụ từng trải qua phẫu thuật hoặc bị nhiễm trùng;
- Sự thay đổi hoặc hoạt động bất thường của nội tiết tố;
- Dị dạng cơ quan sinh dục;
- Một số vấn đề có liên quan đến di truyền;
- Thai phụ đang mắc phải các tình trạng bệnh lý gây ảnh hưởng đến hình dáng hoặc hoạt động của ống dẫn trứng/ cơ quan sinh sản khác.
Bên cạnh đó, một số yếu tố nguy cơ bao gồm:
Lớn tuổi:
- Phụ nữ càng lớn tuổi thì nguy cơ chửa ngoài tử cung càng cao.
Tiền sử mắc bệnh:
- Phụ nữ đã từng có một lần mang thai ngoài tử cung thì sẽ có 10% nguy cơ gặp lại tình trạng này trong lần mang bầu kế tiếp.
Nhiễm trùng:
- Phụ nữ đã từng bị viêm hoặc nhiễm trùng ống dẫn trứng, tử cung hoặc buồng trứng sẽ có nguy cơ có thai ngoài tử cung cao hơn. Đặc biệt, viêm vùng chậu (PID) và viêm vòi trứng là hai tình trạng viêm nhiễm tác động rất lớn đến nguy cơ thai ngoài tử cung ở nữ giới.
Mắc các bệnh lý lây truyền qua đường tình dục:
- Một số bệnh lý nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục (STDs) như bệnh lậu, chlamydia,…
Hút thuốc lá:
- Thói quen hút thuốc lá cũng liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc phải tình trạng này.
Đang điều trị vô sinh:
- Việc sử dụng thuốc kích thích rụng trứng trong quá trình điều trị vô sinh có thể khiến bạn dễ mang bầu ngoài tử cung hơn.
Các bất thường ở ống dẫn trứng:
- Các bất thường này có thể do bẩm sinh hoặc phẫu thuật sẽ khiến nguy cơ mang bầu ngoài tử cung cao hơn.
Từng phẫu thuật ở vùng chậu:
- Việc mổ lấy thai hoặc phẫu thuật cắt bỏ u xơ cũng là các yếu tố nguy cơ gây ra tình trạng này.
Dùng thuốc tránh thai hoặc dụng cụ tránh thai (IUD):
- Việc sử dụng các biện pháp tránh thai có thể làm tăng nguy cơ mang thai ngoài tử cung.
Thắt ống dẫn trứng:
- Thắt ống dẫn trứng là phẫu thuật được thực hiện nhằm giúp phụ nữ tránh thai ngoài ý muốn. Tuy nhiên, việc làm này cũng sẽ khiến tỷ lệ thai ngoài tử cung cao hơn nếu sau đó này mang bầu.
Thai ngoài tử cung có nguy hiểm không?
- Chảy máu trong: Khối thai ngoài tử cung nếu vỡ sẽ khiến mẹ bầu bị chảy máu trong ồ ạt. Điều này là cực kỳ nguy hiểm. Có thể đe dọa tính mạng thai phụ nếu không được cấp cứu can thiệp kịp thời.
- Tổn thương ống dẫn trứng: Việc điều trị chậm trễ sẽ gây tổn thương đến ống dẫn trứng. Làm tăng đáng kể các nguy cơ gặp tình trạng này ở những lần mang bầu kế tiếp.
- Trầm cảm: Cú sốc tâm lý do bị mất thai và sự lo lắng cho những lần mang thai tiếp theo trong tương lai có thể khiến thai phụ rơi vào trạng thái trầm cảm, stress kéo dài.
Phương pháp chẩn đoán
Những trường hợp nghi ngờ mang thai ngoài tử cung, bác sĩ có thể chỉ định mẹ bầu thực hiện một số xét nghiệm nhằm chẩn đoán chính xác tình trạng, bao gồm:
Thử thai:
- Bác sĩ có thể yêu cầu thai phụ thực hiện xét nghiệm máu để định lượng nồng độ hormone HCG (βhCG) trong cơ thể. HCG là hormone chỉ xuất hiện khi phụ nữ mang thai, do đó xét nghiệm này sẽ cho biết thai phụ có mang thai hay không. Tuy nhiên, chỉ với xét nghiệm này thì chưa thể cung cấp thông tin em bé nằm trong hay ngoài tử cung.
Siêu âm:
- Đối với trường hợp nghi ngờ mang thai ngoài tử cung, bác sĩ sẽ tiến hành siêu âm để xác định chính xác vị trí của em bé. Kết quả siêu âm của thai phụ sẽ cho thấy trong buồng tử cung có hoặc không có túi thai, hoặc thấy được hình ảnh túi thai nằm ở ống dẫn trứng. Thêm vào đó, phương pháp này còn giúp phát hiện và đánh giá tình trạng chảy máu trong trường hợp thai bị vỡ.
Các xét nghiệm máu khác:
- Ngoài xét nghiệm máu để kiểm tra nồng độ HCG, thai phụ có thể được yêu cầu thực hiện thêm các xét nghiệm máu khác nhằm kiểm tra tình trạng thiếu máu, cũng như kiểm tra nhóm máu trong trường hợp cần truyền máu.
Nội soi ổ bụng:
- Nội soi ổ bụng là phương pháp hiện đại giúp chẩn đoán thai ngoài tử cung một cách nhanh chóng và chính xác. Trong trường hợp này, soi ổ bụng sẽ phát hiện được một bên ống dẫn trứng căng phồng, tím đen. Đó chính là khối thai ngoài tử cung.
Phương pháp điều trị:
Các phương pháp cơ bản để điều trị thai ngoài tử cung:
Sử dụng thuốc:
- Thai ngoài tử cung được chẩn đoán sớm đôi khi có thể được điều trị bằng cách tiêm methotrexate. Cơ chế tác động của thuốc là ngăn chặn sự phân chia của các tế bào. Khối thai sẽ được cơ thể hấp thu sau 4-6 tuần và ống dẫn trứng vẫn được bảo tồn. Tùy thuộc vào nồng độ βhCG ban đầu mà bệnh nhân sẽ được lựa chọn phác đồ đơn liều hay đa liều. Bệnh nhân sẽ được theo dõi cho đến khi βhCG trở về âm tính. Trong quá trình theo dõi nếu βhCG tăng hoặc giảm không như mong đợi sẽ được bổ sung liều MTX lặp lại hoặc can thiệp phẫu thuật tùy trường hợp.
Phẫu thuật:
- Nếu thai lớn, có tim thai hoặc βhCG quá cao, người phụ nữ có thể sẽ cần phẫu thuật để loại bỏ thai bất thường. Trước đây, đây là một ca phẫu thuật lớn, đòi hỏi một vết mổ lớn trên vùng xương chậu. Và điều này vẫn có thể cần thiết trong các trường hợp khẩn cấp hoặc chấn thương bên trong rộng. Nhưng thông thường, mổ ngoài tử cung có thể được loại bỏ bằng nội soi. Nội soi là một thủ tục phẫu thuật ít xâm lấn.
- Bác sĩ phẫu thuật tạo ra những vết mổ nhỏ ở bụng dưới. Sau đó chèn một máy quay video nhỏ và dụng cụ thông qua những vết mổ này. Hình ảnh từ camera được hiển thị trên màn hình trong phòng phẫu thuật. Hình ảnh cho phép bác sĩ nhìn thấy bên trong cơ thể mà không cần rạch lớn. Các mô ngoài tử cung sau đó được phẫu thuật cắt bỏ và bất kỳ cơ quan bị hư hỏng nào được sửa chữa hoặc loại bỏ.
Quản lý dự kiến:
- Một số trường hợp không có triệu chứng hoặc triệu chứng nhẹ và thai rất nhỏ. Những trường hợp đó chỉ cần theo dõi chặt chẽ. Vì khi đó rất có thể thai sẽ tự tan. Cần theo dõi thường xuyên βhCG, chảy máu âm đạo và triệu chứng đau bụng. Nhằm biết được là quản lý có khả quan hay không. Nếu không thuận lợi lựa chọn điệu trị khác là cần thiết.
Chăm sóc sau phẫu thuật
Bác sĩ sẽ hướng dẫn bệnh nhân chăm sóc vết mổ sau phẫu thuật loại bỏ thai ngoài tử cung. Quan trọng nhất, bệnh nhân cần giữ vết mổ sạch sẽ, khô ráo trong khi chúng lành lại. Đồng thời, bệnh nhân cần kiểm tra vết mổ hàng ngày để chúng không bị nhiễm trùng.
Các dấu hiệu cho biết nhiễm trùng vết mổ bao gồm:
- Đỏ, sưng tấy;
- Chảy máu quá nhiều hoặc không ngừng;
- Chảy dịch có mùi hôi từ vết mổ;
- Cảm giác nóng ấm khi chạm vào.
Sau phẫu thuật, bệnh nhân có thể bị xuất huyết âm đạo nhẹ kèm cục máu đông. Tình trạng này có thể kéo dài lên đến 6 tuần kể từ ngày phẫu thuật. Do đó, để hạn chế tác động đến vết mổ và chăm sóc bản thân tốt hơn. Cần chú ý:
- Uống nhiều nước để ngăn ngừa chứng táo bón;
- Nghỉ ngơi càng nhiều càng tốt, nhất là trong tuần đầu tiên sau phẫu thuật;
- Không nâng, mang, vác vật nặng;
- Không quan hệ tình dục và sử dụng tampon cho đến khi được sự cho phép của bác sĩ;
- Không thụt rửa âm đạo;
- Thông báo ngay cho bác sĩ nếu cơn đau tăng lên hoặc có những dấu hiệu bất thường khác.