04/02/2023
Tiêm thuốc kích thích trứng không còn là khái niệm xa lạ đối với những cặp vợ chồng gặp phải tình trạng vô sinh hiếm muộn. Đây là một bước vô cùng quan trọng được dùng trong các phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) hoặc phương pháp thụ tinh nhân tạo (IUI), nhằm mục đích kích thích sự phát triển của các nang trứng. Vậy cần lưu ý gì khi tiêm thuốc kích thích buồng trứng?
Thuốc kích trứng là gì?
Thông thường khi bước vào kỳ kinh nguyệt, trong buồng trứng sẽ chỉ có một noãn phát triển rồi phóng noãn. Nếu nó gặp được tinh trùng phù hợp sẽ thụ tinh để hình thành phôi thai. Tùy vào độ tuổi phụ nữ, khả năng làm tổ và phát triển của phôi thai là khoảng 5 – 20%. Những noãn trưởng thành thì được giải phóng vào vòi trứng, các nang còn lại sẽ bị thoái hóa. Vì vậy trong điều trị vô sinh hiếm muộn để tăng tỷ lệ thụ thai thành công đòi hỏi thu thập được nhiều nang noãn càng tốt.
Thuốc kích trứng là thuốc nội tiết giúp kích thích tăng nội tiết tố ở phụ nữ. Thuốc giúp trứng có thể phát triển một cách khỏe mạnh cho đến khi trưởng thành và rụng xuống, tăng cơ hội đậu thai. Có 2 dạng thuốc kích trứng đó là dạng tiêm và dạng uống. Phụ thuộc vào phác đồ điều trị cũng như tình trạng bệnh lý cụ thể mà người bệnh sẽ được chỉ định sử dụng dạng thuốc phù hợp.
Riêng đối với dạng tiêm, ban đầu thuốc kích trứng sẽ được tiêm để thúc đẩy sự phát triển, trưởng thành của trứng cho tới khi nó chín. Khi trứng đã đạt đủ tiêu chuẩn thì áp dụng mũi tiêm rụng trứng (hCG) để khiến trứng rụng theo đúng chỉ định của bác sĩ.
Kích trứng khi đang thực hiện IVF và IUI
Kích trứng là một phần trong chuỗi các bước thực hiện thụ tinh nhân tạo (IUI) và thụ tinh ống nghiệm (IVF). Vì vậy để gia tăng tỷ lệ thụ thai thành công ngay từ khâu kích thích buồng trứng, người bệnh cần có một chế độ sinh hoạt khoa học, dùng thuốc theo đúng phác đồ điều trị theo kế hoạch bác sĩ đề ra.
Khi thực hiện kỹ thuật thụ tinh nhân tạo IUI
Mục đích của việc kích trứng trong IUI đó là tạo ra từ 1 – 3 nang noãn trưởng thành. Nhằm đẩy nhanh quá trình phóng noãn để giúp tăng cơ hội có thai. IUI thích hợp để áp dụng trong những trường hợp như:
- Tinh trùng yếu;
- Bất thường về phóng tinh;
- Rối loạn phóng noãn;
- Mắc bệnh lý ở cổ tử cung;
- Vô sinh không rõ nguyên nhân;
- Lạc nội mạc tử cung mức độ nhẹ và vừa;
- Bơm tinh trùng nếu người chồng không có tinh trùng.
Đối với thụ tinh trong ống nghiệm IVF
Kỹ thuật thụ tinh ống nghiệm IVF khá phức tạp. Vì vậy đòi hỏi các cặp đôi bỏ ra chi phí rất lớn để thực hiện. Để tăng tỷ lệ thành công, tối thiểu mỗi lần kích trứng phải thu về 8 – 10 trứng đạt chuẩn. Các trường hợp dưới đây sẽ được chỉ định tiến hành IVF:
- Bất sản ống dẫn tinh;
- Tinh trùng yếu nặng;
- Người vợ đã lớn tuổi;
- Người vợ bị suy buồng trứng sớm;
- Người chồng không có tinh trùng;
- Buồng trứng giảm dự trữ;
- Yếu tố tai vòi;
- Đã từng thực hiện bơm tinh trùng nhiều lần nhưng không đạt hiệu quả.
Hướng dẫn tiêm thuốc kích trứng tại nhà
Khi thực hiện tiêm thuốc kích trứng tại nhà bạn nên chú ý và thực hiện theo cách bước sau:
Bước 1: Sát khuẩn tay thường quy
Bước 2: Chuẩn bị ống tiêm, xác định liều lượng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ. Lau sạch vùng tiêm bằng bông tẩm cồn
Bước 3: Cách tiêm. Có nhiều cách đưa thuốc vào cơ thể nhưng các thuốc trong kích thích buồng trứng thường được dùng qua 2 đường:
- Tiêm dưới da (thường tiêm quanh rốn, cách rốn 3 – 5cm, bệnh nhân có thể tự tiêm được). Một tay nắm giữ vùng cần tiêm, đẩy nhẹ nhàng để toàn bộ kim đi vào mô. Tay còn lại đẩy núm định liều vào ống tiêm, giữ 10 giây rút kim khỏi da.
- Tiêm bắp, tiêm mông hoặc tiêm mặt trước ngoài đùi. Cách tiêm này nên để nhân viên y tế thực hiện.
Thời gian tiêm
- Mỗi ngày 1-3 mũi tiêm (tiêm cùng lúc) tùy vào phác đồ và thời điểm trong chu kỳ kích thích buồng trứng.
- Bạn nên tiêm thuốc đúng buổi (hoặc sáng, hoặc chiều
- Thời gian tiêm thuốc có thể dao động sớm hơn hoặc trễ hơn trong vòng 2 tiếng so với mũi tiêm của ngày hôm trước
Lưu ý sau khi tiêm
- Đối với những bệnh nhân làm thụ tinh trong ống nghiệm, với mũi tiêm thuốc cuối cùng để gây trưởng thành noãn, bạn cần tiêm thuốc đúng giờ theo hướng dẫn của bác sĩ.
- Trong trường hợp bạn tự tiêm thuốc nhưng chênh lệch nhiều giờ so với giờ yêu cầu, vui lòng thông báo càng sớm càng tốt với bất kỳ nhân viên y tế nào mà bạn có thể liên hệ được (theo số điện thoại mà bạn được cung cấp trong phiếu hẹn, toa thuốc và các giấy tờ liên quan).
Cách bảo quản thuốc:
- Bạn nên bảo quản thuốc theo tờ hướng dẫn sử dụng hoặc theo hướng dẫn của nhà thuốc.
- Với những thuốc cần giữ lạnh bạn nên chú ý bảo quản đúng cách (nhiệt độ tối ưu 2-80C, có thể giữ trong ngăn mát tủ lạnh) để đảm bảo hiệu quả tối đa của thuốc.
- Chú ý không để thuốc vào ngăn đông. Nhiệt độ chấp nhận được để sử dụng trong thời gian ngắn: 2-250
- Sau khi tiêm xong, nếu bạn sử dụng bút tiêm, bạn nên đóng bút tiêm cẩn thận, tháo bỏ kim tiêm cẩn thận. Đậy nắp và bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh.
- Nếu sử dụng kim tiêm y tế, cần tháo, bỏ kim tiêm và ống tiêm vào thùng rác cần thận.
Tác dụng phụ khi tiêm kích trứng là gì?
Nhờ phương pháp kích trứng mà những cặp vợ chồng bị vô sinh hiếm muộn đã có cơ hội được làm cha làm mẹ. Tuy nhiên phương pháp này cũng gây nên những tác dụng không mong muốn như sau:
- Khi buồng trứng bị kích thích nó sẽ trở nên to hơn. Khiến cho bầu ngực và vùng bụng dưới có cảm giác trì nặng, căng tức. Và cũng có thể dẫn tới phản ứng buồn nôn. Triệu chứng này thường diễn ra vào 2 – 3 ngày cuối trong quá trình kích trứng. Tới khi chọc hút trứng nó sẽ biến mất;
- Đối với những trường hợp tiến hành thụ tinh nhân tạo IUI thì sẽ làm tăng tỷ lệ mang đa thai – rủi ro thai sản sẽ lớn hơn rất nhiều lần so với việc mang đơn thai;
- Đối với thụ tinh ống nghiệm IVF, bệnh nhân có thể bị quá kích buồng trứng. Đây là một trong những biến chứng vô cùng nghiêm trọng khi thực hiện phương pháp.
Do nguy cơ gặp tác dụng phụ là hoàn toàn có thể xảy ra nên nếu sau khi tiêm kích trứng mà bệnh nhân lại gặp phải những biểu hiện bất thường sau hãy thông báo ngay tới bác sĩ:
- Bụng bị căng tức quá mức;
- Tiêu chảy;
- Tiểu ít;
- Bụng đau lâm râm hoặc vùng bụng dưới bị đau quặn thắt;
- Chỉ sau một vào ngày tiêm kích trứng đã bị tăng cân nhẹ hoặc tăng rất nhanh;
- Tụt huyết áp, khó thở, tim đập nhanh.
Sau khi tiêm kích trứng cần lưu ý những gì?
Sinh hoạt
- Sau tiêm kích trứng bệnh nhân vẫn có thể sinh hoạt, đi làm bình thường. Tuy nhiên, nên đi lại nhẹ nhàng, tránh làm việc nặng, không tập luyện thể dục thể thao quá sức.
- Hạn chế quan hệ vợ chồng với tần suất cao. Tránh các hoạt động tình dục quá mạnh để tránh nguy cơ bị xoắn buồng trứng, vỡ nang buồng trứng.
Chế độ ăn uống
- Uống nhiều nước, cố gắng uống ít nhất 1.5l nước mỗi ngày để đảm bảo có một sức khỏe tốt.
- Ăn cá, trứng, thịt bò, quả mọng, rau màu xanh đậm, uống sữa và các món từ đậu nành, các loại hạt, quả bơ… để tốt cho buồng trứng.
- Lựa chọn thực phẩm sạch và được trồng tự nhiên, đúng mùa, không chất bảo quản, không thuốc trừ sâu… giúp cơ thể tránh những rủi ro bị tác động xấu bởi các hóa chất này.
- Hạn chế tối đa việc sử dụng các sản phẩm đồ uống chứa caffein, các loại đồ uống có cồn như rượu, bia, các loại nước ngọt có ga… gây ảnh hưởng xấu đến chất lượng trứng.
Tái khám định kỳ
Bệnh nhân cần tái khám định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ. Nhập viện kiểm tra ngay khi có những dấu hiệu bất thường. Việc thăm khám là để theo dõi tình trạng đáp ứng thuốc sau kích trứng. Đồng thời có thể thay đổi phác đồ điều trị khi cần.
Thuốc kích trứng tương tự như một kháng nguyên lạ đối với cơ thể, tùy theo cơ chế bảo vệ của cơ thể mà sau tiêm thuốc kích trứng sẽ có những phản ứng nhất định. Do đó, ngay khi có những dấu hiệu bất thường, bệnh nhân cần đến ngay cơ sở y tế để được theo dõi sát sao và can thiệp kịp thời, tránh các biến chứng nguy hiểm. Bệnh viện Phụ sản Hà Nội là một trong những lựa chọn hàng đầu cho những vấn đề liên quan đến mẹ và bé. Bạn có thể nhấn vào nút đặt lịch khám để đặt khám ngay hoặc trực tiếp đến bệnh viện để được các y bác sĩ tư vấn và chăm sóc.