15/01/2023
Phương pháp đông lạnh trứng đang ngày càng được nhiều người quan tâm hiện nay, nhờ những lợi ích to lớn mà nó đem lại như bảo tồn sinh sản cho bệnh nhân ung thư, trì hoãn thời điểm mang thai, hiến noãn vì mục đích nhân đạo,…
Đông lạnh trứng là gì?
Đông lạnh trứng – hay còn gọi là bảo quản lạnh noãn bào trưởng thành – là một phương pháp được sử dụng để bảo tồn khả năng mang thai trong tương lai của người nữ. Trứng chưa thụ tinh được lấy từ buồng trứng và bảo quản ở điều kiện lạnh sâu (bằng hơi nitơ hoặc nitơ lỏng) trong thời gian dài để sử dụng về sau. Một quả trứng đông lạnh sau khi rã đông có thể kết hợp với tinh trùng trong phòng thí nghiệm và cấy vào tử cung của người mẹ (thụ tinh trong ống nghiệm).
Dựa trên mong muốn và tiền sử sinh sản, bác sĩ có thể tư vấn cho người có nhu cầu cách thức đông lạnh trứng, những rủi ro tiềm ẩn và khả năng phù hợp của phương pháp
Kỹ thuật đông lạnh trứng (noãn) ra đời thế nào?
Kỹ thuật đông lạnh trứng đã được nghiên cứu và áp dụng trên thế giới từ những năm 80 của thế kỷ XX. Em bé đầu tiên sinh ra từ trứng đông lạnh được ghi nhận là ở Australia năm 1986. Trước đó, việc bảo quản sinh sản được tiến hành chủ yếu trên tinh trùng và phôi. Thành công này đã mở ra một hướng phát triển mới trong lĩnh vực bảo quản sinh sản. Đặc biệt hơn nữa, đông lạnh trứng còn tỏ ra ưu việt hơn so với đông lạnh phôi. Đặc biệt là ở các khía cạnh đạo đức, pháp luật và tôn giáo.
Tế bào trứng có tỷ lệ của diện tích bề mặt trên tổng thể tích nhỏ hơn tế bào phôi, nên khó để bảo quản lạnh so với phôi. Tại thời điểm đó kỹ thuật đông trứng được sử dụng vẫn là đông lạnh chậm. Tỷ lệ thành công còn thấp. Các nghiên cứu cũng chỉ ra các ảnh hưởng không tốt của quá trình đông lạnh đến chất lượng trứng và kết quả thụ tinh. Yêu cầu đặt ra là cần tìm một quy trình đông lạnh hiệu quả.
Sự ra đời của phương pháp đông lạnh nhanh – hay thủy tinh hóa (vitrification) là một giải pháp thay thế hiệu quả cho phương pháp đông chậm. Tránh hình thành các tinh thể đá trong tế bào, nâng cao tỷ lệ sống sau rã đông. Sau này, với sự ra đời của kỹ thuật ICSI kết hợp với đông lạnh nhanh làm hiệu quả của đông trứng tăng vượt bậc. Giải quyết nguyên nhân thất bại thụ tinh do màng ZP cứng lại khi trải qua đông lạnh.
Các bước của kỹ thuật đông lạnh trứng
Đông lạnh trứng gồm các bước: kích thích buồng trứng, lấy trứng và đông lạnh.
Kích thích buồng trứng
Bác sĩ sẽ dùng hormone tổng hợp để kích thích buồng trứng sản xuất nhiều trứng. Việc này khác với hiện tượng rụng trứng tự nhiên – thường chỉ duy nhất một trứng mỗi tháng.
Các loại thuốc cần thiết bao gồm:
- Thuốc kích thích buồng trứng như follitropin alfa hoặc beta (Follistim AQ, Gonal-f) hoặc menotropin (Menopur).
- Thuốc ngăn ngừa rụng trứng sớm như chất chủ vận hormone giải phóng gonadotropin – leuproline acetate (Lupron) hoặc chất đối kháng thụ thể hormone giải phóng gonadotropin – cetrorelix (Cetrotide).
Bác sĩ sẽ theo dõi chặt chẽ quá trình kích thích buồng trứng này.
Vào mỗi lần tái khám, người phụ nữ sẽ được siêu âm âm đạo để theo dõi sự phát triển của nang trứng. Sau 10–14 ngày, khi các nang trứng đã sẵn sàng để lấy trứng, bác sĩ sẽ cho tiêm thuốc giúp kích thích trứng trưởng thành.
Lấy trứng
Lấy trứng được thực hiện sau khi tiêm thuốc an thần. Một cách tiếp cận phổ biến là chọc hút có siêu âm qua âm đạo. Lúc này đầu dò siêu âm được đưa vào âm đạo để xác định các nang trứng. Bác sĩ dùng kim theo đường âm đạo để vào một nang trứng. Một thiết bị hút kết nối với kim được sử dụng để lấy trứng ra khỏi nang. Thu càng nhiều trứng sẽ càng tăng cao cơ hội sinh nở. Số lượng có thể lên đến 15 trứng lấy được vào mỗi chu kỳ.
Sau khi lấy trứng, bạn có thể cảm thấy đau vùng bụng dưới. Tình trạng này sẽ tiếp diễn trong nhiều tuần vì buồng trứng vẫn đang mở rộng.
Đông lạnh
Ngay sau khi thu lấy, trứng chưa thụ tinh sẽ được làm lạnh đến nhiệt độ âm để bảo quản. Quá trình được sử dụng phổ biến nhất để đông lạnh trứng gọi là thủy tinh hóa. Các chất giúp ngăn chặn tinh thể băng hình thành trong quá trình đóng băng sẽ được dùng với nồng độ cao.
Các phương pháp đông lạnh trứng
Hiện nay có 2 phương pháp chính bảo quản lạnh trứng là:
Phương pháp đông lạnh chậm hay hạ nhiệt độ theo chương trình:
- Phương pháp này hiện nay không còn được sử dụng trong thực hành lâm sàng, chỉ áp dụng trong nghiên cứu.
Phương pháp đông lạnh nhanh hay thủy tinh hóa (vitrification):
- Phương pháp này được sử dụng ở hầu hết các trung tâm thụ tinh ống nghiệm hiện nay.
Khi nào cần đông lạnh trứng?
Đông trứng chủ động:
Tích trứng:
- Cho những trường hợp bệnh nhân giảm dự trữ buồng trứng;
- Bảo tồn sinh sản cho bệnh nhân ung thư. Bệnh nhân ung thư khi trải qua quá trình điều trị hóa chất, xạ trị sẽ ảnh hưởng chất lượng trứng. Gây ra các bất thường về mặt cấu trúc cũng như số lượng nhiễm sắc thể. Vì vậy, để bảo tồn sinh sản cho bệnh nhân ung thư, giúp bệnh nhân sau khi điều trị bệnh ổn định còn có cơ hội mang thai những em bé khỏe mạnh của riêng mình. Quá trình đông lạnh trứng sẽ được tiến hành trước khi bắt đầu điều trị ung thư. Đây là một giải pháp nhân đạo và đã đang được cân nhắc áp dụng tại các nước tiên tiến trên thế giới;
- Hiến noãn vì mục đích nhân đạo.
Bệnh nhân muốn trì hoãn thời gian mang thai:
- Trong xu thế phát triển của xã hội, ở hầu hết các quốc gia phụ nữ có xu hướng lập gia đình muộn để dành thời gian phấn đấu cho sự nghiệp. Tuổi mẹ cao là một trong những nguyên nhân dẫn đến vô sinh. Chính vì vậy, việc chủ động bảo quản trứng ở thời điểm tuổi còn trẻ (trước 35) sẽ tạo điều kiện cho phụ nữ vẫn có cơ hội mang thai ở độ tuổi trên 35 với phôi được tạo ra từ noãn các noãn đông lạnh trước đó.
Đông trứng bị động:
- Khi bệnh nhân không có mẫu tinh trùng (không thể xuất tinh, không lấy được tinh trùng qua phẫu thuật)
Đối tượng phù hợp của phương pháp
Phương pháp đông lạnh trứng thường được áp dụng cho những người phụ nữ:
- Mắc bệnh lý có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản. Ví dụ: bệnh thiểu máu hồng cầu hình liềm, các bệnh tự miễn dịch như lupus. Thậm chí trong trường hợp đa dạng giới tính như người chuyển giới.
- Đang cần điều trị ung thư hoặc một bệnh khác có thể ảnh hưởng đến khả năng mang thai.
- Có nhu cầu bảo quản trứng khi còn trẻ để sử dụng trong tương lai.
Những thông tin cần biết trước khi làm thủ thuật
Quy trình đơn giản
Đông lạnh và bảo quản trứng không phải là quá trình quá phức tạp. Sau khi tiêm hàng loạt hormone kích thích buồng trứng sản xuất nhiều hơn một quả trứng trưởng thành mỗi tháng, một bác sĩ sẽ sử dụng cây kim và máy siêu âm để hút trứng, bác sĩ Robert E. Anderson – giám đốc Trung Tâm Y học sinh sản ở Newport Beach , California, Mỹ cho hay. Sau đó, trứng được cho vào ống nghiệm, kiểm tra những bất thường của nhiễm sắc thể nếu đạt sẽ được đông lạnh với ni- tơ lỏng.
Có thể gây khó chịu
Việc tiêm hormone có thể gây khó chịu. Sau quá trình này cơ thể có cảm giác như bị chuột rút bác sĩ Anderson nói. “Cảm giác này sẽ kéo dài trong vài ngày”, ông nói. Quá trình chọc hút trứng cũng gây đau nên bạn sẽ được gây mê nhẹ.
Tốt nhất cho người dưới 35 tuổi
Độ tuổi tốt nhất để đông lạnh trứng là từ 20-35 tuổi. Ở độ tuổi này, trứng bạn còn khỏe mạnh, dễ dàng thụ tinh khi rã đông. Chỉ cần tiêm với 1 tinh trùng đã có thể thành công và tạo được một phôi để cấy lại vào tử cung.
Tỉ lệ thành công ngày càng cải thiện
Tỉ lệ thành công của việc đông lạnh trứng khá ảm đạm trong vào những năm 1980. Không giống như tinh trùng phôi trứng chứa nhiều nước và có xu hướng bị các tinh thể băng gây ảnh hưởng đến chất lượng. Tuy nhiên, một phương pháp mới có tên là thủy tinh hóa (vitrification ) đã thay đổi cục diện. Nhờ kỹ thuật này, 75% trứng rã đông được thụ tinh thành công. Xấp xỉ tỉ lệ thụ tinh của trứng tươi dùng trong thụ tinh ống nghiệm.
Những điều cần lưu ý sau khi thực hiện kỹ thuật
Sau khi lấy trứng trong một tuần, hầu hết phụ nữ đã có thể quay về hoạt động bình thường. Đừng quên sử dụng các biện pháp quan hệ tình dục an toàn để tránh mang thai ngoài ý muốn.
Hãy trở lại bệnh viện nếu gặp các triệu chứng sau:
- Sốt cao hơn 38,6°C
- Đau bụng nặng
- Tăng cân (gần 1 kg) trong 24 giờ
- Chảy máu âm đạo nặng (trong một giờ có thể thay đến 2 lần băng vệ sinh)
- Tiểu khó
Mặc dù rất tốn kém, nhưng phương pháp này đang ngày càng phổ biến trên thế giới. Đông lạnh trứng cho phép nữ giới hoãn lại kế hoạch sinh con do bận rộn với cuộc sống hiện tại hoặc để điều trị bệnh.
Bệnh viện Phụ sản Hà Nội là sự lựa chọn hàng đầu được các chị em tin tưởng với các vấn đề liên quan đến sinh sản. Bạn có thể nhấn vào nút đặt lịch khám để đặt khám ngay hoặc trực tiếp đến bệnh viện để được các y bác sĩ tư vấn kĩ lưỡng.
