Vàng da sơ sinh ở trẻ là hiện tượng thường gặp sau khi trẻ mới sinh. Đặc biệt tỷ lệ xảy ra cao hơn ở những trẻ sinh non. Các mẹ thường coi đó là một điều bình thường, không quá lo ngại. Nhưng nếu bệnh tiếp tục kéo dài và chuyển nặng thì mẹ không nên chủ quan. Vì nó có thể để lại nhiều di chứng cho trẻ sau này
Bệnh vàng da sơ sinh là gì ?
Theo các bác sĩ cho biết, vàng da sơ sinh là hiện tượng da, kết mạc mắt trẻ có màu vàng. Thường là do tăng bilirubin gián tiếp – một thành phần được giải phóng ra khi hồng cầu bị vỡ. Ở những trẻ đủ tháng, vàng da là khá hiếm và chỉ chiếm tỷ lệ khoảng 25 – 30%. Và tỷ lệ này cao hơn ở trẻ non tháng. Bệnh thường xảy ra trong tháng tuổi đầu tiên nhưng nguy hiểm nhất là trong 2 tuần đầu tiên.
Vàng da sơ sinh có thể ở mức độ nhẹ (vàng da sinh lý) nhưng cũng có khi tiến triển nặng (vàng da bệnh lý). Trong khi vàng da sinh lý ở trẻ sơ sinh sẽ tự khỏi sau khoảng 2 tuần. Thì vàng da bệnh lý cần được bác sĩ chuyên khoa chữa trị lâu dài. Bằng nhiều phương pháp khác nhau tùy vào mức độ bệnh.
Phân biệt vàng da sinh lý và vàng da bệnh lý
Vàng da sinh lý
Trẻ sơ sinh có hiện tượng vàng da do trẻ có số lượng hồng cầu trong máu lớn. Hồng cầu chứa HbF nên đời sống hồng cầu ngắn (hồng cầu vỡ ra giải phóng các yếu tố bên trong hồng cầu gây nên chuyển hóa tăng bilirubin tự do). Chức năng gan của trẻ còn kém. Đồng thời khả năng bài tiết mật của gan cũng chưa trưởng thành. Ở trẻ đủ tháng, sức khỏe bình thường thì vàng da được coi là sinh lý. Khi có đủ các tiêu chuẩn sau:
- Xuất hiện từ ngày thứ 3 sau sinh.
- Tự hết trong vòng 7-10 ngày.
- Vàng da ở mức độ nhẹ (chỉ vàng da vùng cổ, mặt, ngực và vùng bụng phía trên rốn).
- Chỉ là vàng da đơn thuần, không kèm theo các triệu chứng bất thường khác như thiếu máu, gan lách to, bỏ bú, li bì…
- Nồng độ bilirubin/máu không quá 12mg% ở trẻ đủ tháng.
- Tốc độ tăng bilirubin/máu không quá 5mg% trong 24 giờ.
Vàng da sinh lý không cần can thiệp y tế. Chỉ cần cho trẻ bú sữa mẹ đầy đủ. Cơ thể sẽ đào thải bilirubin ra ngoài. Và tình trạng vàng da sẽ biến mất trong vòng 1 đến 2 tuần.
Vàng da bệnh lý
Vàng da được coi là bệnh lý khi vàng da xuất hiện sớm. Vàng da tiến triển nhanh, mức độ vàng nhiều và thường kèm các triệu chứng bệnh lý khác. Những ngày đầu sau sinh là “thời điểm vàng” để bố mẹ theo dõi tình trạng vàng da ở trẻ. Những bất thường đó là:
- Vàng da đậm xuất hiện sớm, trong vòng 1-2 ngày sau sinh;
- Vàng da không chỉ xuất hiện ở mặt, mắt mà còn lan đến bụng, cánh tay, chân;
- Không hết vàng da sau 2 tuần với trẻ sinh đủ tháng và 3 tuần đối với trẻ non tháng;
- Vàng da kết hợp các triệu chứng bất thường khác như bỏ bú, nôn trớ, sốt, khóc nhiều, phân bạc màu…
- Vàng da ở trẻ sinh non, đặc biệt trẻ sinh non dưới 35 tuần tuổi thai
Khi đó, cha mẹ cần đưa trẻ đi khám bác sĩ chuyên khoa sơ sinh để được chẩn đoán. Điều trị vàng da sơ sinh càng sớm càng tốt, tránh xảy ra biến chứng nhiễm độc thần kinh.
Biến chứng nguy hiểm từ bệnh trên
Vàng da bệnh lý của trẻ sơ sinh là tình trạng không thể coi thường. Vì có thể dẫn đến một số biến chứng nghiêm trọng như:
Bilirubin não cấp tính
Cần nghĩ ngay tới tình trạng Bilirubin não cấp tính khi phát hiện trẻ bị vàng da kết hợp với các dấu hiệu sau đây:
- Ngủ li bì
- Không tập trung
- Khóc thét
- Bỏ bú
- Sốt cao
- Xoắn vặn
- Co giật
Các bác sĩ cho biết Bilirubin rất độc hại đối với tế bào của bộ não. Vì thế vàng da nặng có nguy cơ khiến Bilirubin đi vào trong não và gây ra nhiều biến chứng trầm trọng khác.
Vàng da nhân (Bệnh não do Bilirubin)
Trẻ sơ sinh sẽ bị vàng da nhân khi chất Bilirubin vượt qua giới hạn cho phép, khiến gan không đào thải kịp và có nguy cơ thấm vào não. Hậu quả là làm tổn thương não đến mức không hồi phục được. Do đó, nếu đã được chẩn đoán xác định vàng da bệnh lý của trẻ sơ sinh thì phải điều trị càng sớm càng tốt. Cụ thể là trước 7 ngày sau sinh nhằm phòng ngừa nguy cơ tổn thương não.
Điều trị vàng da sơ sinh ở trẻ
Có 2 phương pháp để điều trị vàng da sơ sinh bệnh lý do tăng Bilirubin gián tiếp:
- Chiếu đèn là phương pháp điều trị đơn giản, an toàn và hiệu quả. Mục tiêu của phương pháp này là sử dụng năng lượng ánh sáng xuyên qua da giúp chuyển hóa Bilirubin tự do trong máu thành chất khác không độc, đào thải ra ngoài phân, nước tiểu. Khi chiếu đèn, trẻ sẽ được cởi bỏ quần áo ở trần, che kín mắt và bộ phận sinh dục, xoay trở để tăng diện tích da tiếp xúc với ánh sáng.
- Thay máu là biện pháp được sử dụng khi trẻ vàng da ở mức độ nặng thất bại điều trị với liệu pháp chiếu đèn hoặc có triệu chứng thần kinh đi kèm.
Lưu ý:
- Cho trẻ tắm dưới nắng vào buổi sáng không giúp điều trị vàng da bệnh lý
- Trẻ cũng không thể tiếp xúc với ánh sáng mặt trời trong thời gian dài để đạt được hiệu quả
Phòng ngừa vàng da sơ sinh ngay
- Chăm sóc sức khỏe tốt khi mang thai, khám thai đầy đủ theo lịch hẹn để có thể phát hiện sớm và điều trị kịp thời các bệnh lý trong thai kỳ. Nhờ đó tránh được sinh non, sinh nhẹ cân, quá cân, nhiễm trùng từ mẹ sang con.
- Cho trẻ bú sữa non ngay sau sinh và giữ ấm trẻ để giúp trẻ không bị hạn thân nhiệt, hạ đường huyết và đi phân su sớm ngay sau sinh.
- Phòng trẻ phải có đủ ánh sáng để có thể dễ dàng theo dõi màu sắc da của trẻ
Xem them bài viết và đặt lịch khám tại Website :
Bệnh viện phụ sản Hà Nội – HANOI OBSTETRICS & GYNECOLOGY HOSPITAL
