17/01/2023
Bất cứ người phụ nữ nào cũng đều trải qua giai đoạn mãn kinh. Có thể xem đây là giai đoạn chuyển tiếp trong đời sống tình dục của nữ giới đánh dấu những thay đổi lớn bên trong cơ thể và sức khỏe. Hãy cùng tìm hiểu để biết được mãn kinh là gì và những vấn đề có liên quan đến nó, giúp cho chị em phụ nữ có đủ kiến thức cần thiết để dễ dàng đi qua giai đoạn này.
Thế nào là mãn kinh?
Mãn kinh là thuật ngữ không hề xa lạ với nữ giới nhưng để giải thích mãn kinh là gì thì nhiều người không hình dung được. Thực chất đây là giai đoạn chuyển tiếp tự nhiên từ thời kỳ sinh sản sang thời kỳ ngừng sinh sản để bước vào giai đoạn thứ hai của cuộc đời người phụ nữ.
Thời kỳ này, cơ thể nữ giới sẽ trải qua một quá trình biến đổi rất dài với những thay đổi lớn như: dự trữ trứng ở buồng trứng suy giảm, suy giảm hormone nội tiết, dừng kinh nguyệt, cơ quan sinh dục teo lại,… Giai đoạn này thường bắt đầu từ tuổi 40 và kéo dài trong khoảng 10 – 20 năm.
Tiền mãn kinh là giai đoạn xảy ra từ khi hoạt động buồng trứng giảm và xuất hiện biểu hiện lâm sàng đầu tiên của mãn kinh. Nhiều phụ nữ bắt đầu tiền mãn kinh sau tuổi 40. Những phụ nữ khác có thể không trải qua giai đoạn tiền mãn kinh và đột ngột bước vào thời kỳ mãn kinh. Khoảng 1% phụ nữ bắt đầu giai đoạn này trước 40 tuổi, được gọi là mãn kinh sớm hoặc suy buồng trứng nguyên phát.
Quanh mãn kinh là giai đoạn trước mãn kinh và 12 tháng sau kỳ kinh cuối cùng.
Sau mãn kinh dùng để chỉ thời gian sau kỳ kinh cuối cùng; nó cũng được chia thành giai đoạn sớm và muộn.
Dấu hiệu là gì?
Những thay đổi trong chu kỳ kinh nguyệt thường bắt đầu trong thời kỳ tuổi 40 của phụ nữ, với sự thay đổi về độ dài chu kỳ kinh nguyệt. Các chu kỳ kinh nguyệt kéo dài liên tục hơn ≥ 7 ngày so với bình thường, xác định tình trạng chuyển mãn kinh sớm. Bỏ qua ≥ 2 chu kỳ xác định tình trạng chuyển mãn kinh muộn.
Các biến động đáng kể của nồng độ estrogen có thể góp phần gây ra các triệu chứng và dấu hiệu tiền mãn kinh khác như:
- Căng vú;
- Thay đổi lượng máu kinh;
- Thay đổi tâm trạng;
- Cơn đau nửa đầu cấp liên quan đến kinh nguyệt;
- Các triệu chứng có thể kéo dài từ 6 tháng đến > 10 năm và dao động từ nhẹ đến trầm trọng. Các tình trạng ảnh hưởng đến sức khỏe của buồng trứng, như ung thư hoặc cắt bỏ tử cung, hoặc thói quen hút thuốc, có xu hướng làm tăng mức độ nghiêm trọng và thời gian của các triệu chứng.
Vận mạch:
Cơn bốc hỏa (nóng từng đợt, ra mồ hôi ban đêm) do mất ổn định vận mạch ảnh hưởng từ 75 đến 85% phụ nữ và thường bắt đầu trước khi ngừng kinh nguyệt. Triệu chứng vận mạch kéo dài trung bình 7,4 năm và có thể kéo dài > 10 năm ở một số nhóm phụ nữ).
Phụ nữ cảm thấy ấm hoặc nóng và có thể đổ mồ hôi, đôi khi rất nhiều; tăng nhiệt độ lõi cơ thể. Da, đặc biệt là mặt, đầu và cổ, có thể trở nên đỏ và ấm. Cảm giác này thay đổi theo từng giai đoạn, có thể kéo dài từ 30 giây đến 5 phút, sau đó có thể ớn lạnh. Các cảm giác này có thể biểu hiện vào đêm như đổ mồ hôi ban đêm.
Âm đạo:
Các triệu chứng âm đạo bao gồm khô, quan hệ khó, và đôi khi có kích ứng và ngứa. Khi estrogen giảm sản xuất, niêm mạc âm hộ và âm đạo trở nên mỏng hơn, khô hơn, dễ tổn thương và ít đàn hồi hơn, và các nếp nhăn âm đạo bị mất.
Hội chứng niệu sinh dục bao gồm các triệu chứng và dấu hiệu do sự thiếu hụt estrogen như:
- Teo âm đạo và âm hộ;
- Tiểu són;
- Tiểu khó;
- Viêm đường tiết niệu thường xuyên.
Thần kinh – tâm thần:
Thay đổi thần kinh tâm thần (ví dụ giảm tập trung, mất trí nhớ, triệu chứng trầm cảm, lo lắng) có thể thoáng qua cùng với mãn kinh.
Đổ mồ hôi ban đêm có thể góp phần làm mất ngủ, mệt mỏi, khó chịu, và tập trung không tốt vào ban ngày do giấc ngủ bị rối loạn.
Tim mạch:
Sau khi mãn kinh, nồng độ cholesterol lipoprotein tỉ trọng thấp (LDL) tăng ở phụ nữ. Nồng độ cholesterol lipoprotein tỉ trọng cao (HDL) không thay đổi nhiều. Sự thay đổi nồng độ LDL là nguyên nhân khiến bệnh mạch vành trở nên phổ biến hơn ở phụ nữ sau mãn kinh. Tuy nhiên, những thay đổi này là do lão hóa hay do sự giảm mức estrogen sau mãn kinh vẫn chưa rõ ràng. Khi đến giai đoạn này, nồng độ estrogen cao có thể bảo vệ chống lại bệnh động mạch vành.
Cơ xương khớp:
Có đến 20% mật độ xương bị mất trong 5 năm đầu sau mãn kinh. Sau giai đoạn mất xương nhanh này, tuổi liên quan đến tỷ lệ mất xương ở phụ nữ tương tự so với nam giới.
Các triệu chứng khác:
- Tóc mỏng hoặc rụng;
- Tăng mọc lông trên các vùng khác của cơ thể, chẳng hạn như mặt, cổ, ngực và lưng trên;
- Giảm khối lượng cơ;
- Ngực kém đầy đặn;
- Đi tiểu nhiều;
- Khô da;
- Tăng cân.
Biến chứng có thể gặp trong giai đoạn này
- Teo âm hộ;
- Chức năng trao đổi chất chậm hơn;
- Loãng xương;
- Bệnh tim mạch,…
Nguyên nhân gây ra và các giai đoạn
Nguyên nhân gây ra
Sở dĩ nữ giới xuất hiện thời kỳ này là bởi:
– Độ tuổi
Như đã nói ở trên, đây là một giai đoạn sinh lý tự nhiên hết sức bình thường. Vì thế, đây cũng là giai đoạn giống như giai đoạn dậy thì, sinh sản và tiền mãn kinh.
– Phẫu thuật cắt tử cung – hai buồng trứng
Nếu tiến hành phẫu thuật cắt bỏ tử cung mà vẫn giữ lại các buồng trứng thì mặc dù chu kỳ kinh nguyệt không còn nhưng phụ nữ vẫn sẽ không mãn kinh. Nguyên nhân của tình trạng này là do hai buồng trứng vẫn có khả năng phóng thích nang trứng.
Tuy nhiên, khi phẫu thuật cắt bỏ hoàn toàn hai buồng trứng và tử cung thì phụ nữ sẽ bước vào thời kỳ mãn kinh sớm hơn bình thường và bỏ qua thời kỳ tiền mãn kinh. Lúc đó, chu kỳ kinh nguyệt sẽ biến mất hoàn toàn. Người phụ nữ sẽ bắt đầu xuất hiện các dấu hiệu.
– Xạ hoặc hóa trị liệu
Thực tế cho thấy những liệu pháp điều trị ung thư này có thể thúc đẩy thời kỳ này đến sớm hơn dự kiến. Trong trường hợp này thì mãn kinh thường xảy ra từ từ cùng thời kỳ tiền mãn kinh trong khoảng vài tháng cho tới vài năm trước khi thực sự xảy ra mãn kinh.
– Buồng trứng bị suy sớm
Buồng trứng là cơ quan sinh sản đảm nhận vai trò nuôi dưỡng trứng trưởng thành để rụng rồi kết hợp với tinh trùng để xảy ra quá trình thụ thai. Cũng như các bộ phận khác trong cơ thể, sẽ đến lúc buồng trứng bị lão hóa. Tuy nhiên, nếu buồng trứng bị lão hóa trước tuổi thì hoạt động chức năng ở người phụ nữ cũng sẽ ngừng trước độ tuổi 40.
– Nội tiết tố nữ suy giảm
Bắt đầu từ 30 tuổi trở đi, lượng hormone trong cơ thể nữ giới sẽ dần dần suy giảm. Và đến tuổi mãn kinh nó sẽ sụt giảm mạnh.
Các giai đoạn của thời kỳ
– Giai đoạn tiền mãn kinh
Chủ yếu xảy ra ở độ tuổi 45 – 50 và kéo dài 2 – 5 năm. Thời điểm này buồng trứng bắt đầu suy giảm khả năng hoạt động. Nội tiết tố nữ có sự mất cân bằng khiến cho kinh nguyệt không đều và kéo dài.
– Giai đoạn mãn kinh sớm
Diễn ra trước 40 tuổi. Bước vào thời điểm này, phụ nữ sẽ không còn khả năng mang thai nữa. Vì không còn nang noãn chín hoặc không xảy ra quá trình rụng trứng nữa. Đối tượng có nguy cơ mãn kinh sớm gồm: thực hiện hóa/xạ trị, hút thuốc nhiều, nghiện rượu,…
– Giai đoạn mãn kinh thực sự
Thường gặp ở độ tuổi 50 – 55. Lúc này buồng trứng đã dừng hoạt động hoàn toàn. Không còn khả năng tiết ra nội tiết tố nữ nữa nên kinh nguyệt cũng mất hẳn.
– Giai đoạn mãn kinh muộn
Độ tuổi thường gặp là sau 55.
Biện pháp phòng ngừa rối loạn
Cũng như các giai đoạn trước, bước vào thời kỳ mãn kinh, cơ thể nữ giới cũng sẽ đứng trước hàng loạt nguy cơ rối loạn. Nếu biết cách thực hiện các biện pháp phòng ngừa thì sẽ giảm thiểu được tối đa tình trạng này. Vậy biện pháp giúp phòng ngừa rối loạn mãn kinh là gì?
– Có chế độ nghỉ ngơi, sinh hoạt và dinh dưỡng thật khoa học.
– Tăng cường ăn các loại rau củ quả, nhất là thực phẩm giàu canxi, omega-6, omega-3 và vitamin D.
– Duy trì sự dẻo dai cho hệ xương bằng cách tập thể dục đều đặn.
– Sử dụng chất bôi trơn để giảm cảm giác đau khi quan hệ tình dục. Vì lúc này âm đạo bắt đầu có hiện tượng khô teo.
– Khám phụ khoa định kỳ. Nhờ đó mà có thể phát hiện và xử trí kịp thời bệnh lý phụ khoa và tầm soát bệnh ung thư phụ khoa.
– Tham vấn ý kiến bác sĩ về việc sử dụng liệu pháp nội tiết tố thay thế dài lâu.
Cách cải thiện các hoạt động tình dục cho phụ nữ mãn kinh
Điều chỉnh cuộc sống
Tập luyện (30 phút/ngày), ăn uống, ngủ và giảm căng thẳng. Ăn uống: chế độ ăn ít béo, cholesteron thấp, tăng lượng calci (500 – 1200 mg mỗi ngày cho phụ nữ trên 51 tuổi), vitamin D (800 – 1000 UI mỗi ngày cho sản phụ trên 51 tuổi), tắm nắng (15 phút/ngày).
Các trợ giúp cho hoạt động tình dục tuổi mãn kinh
- Một số thuốc đang sử dụng trợ giúp cho hoạt động tình dục. Không chứa hormone, dùng tại chỗ, được FDA chấp thuận và các BS sản phụ khoa chỉ định. Có mặt tại Việt nam
- Các chất làm tăng nhạy cảm: Gel Zestra, bôi âm vật và môi lớn. Tác dụng ngay từ 3-5 phút và kéo dài 45 phút.
- Giữ ẩm cho âm đạo kéo dài. Replens, bôi âm đạo, làm sạch tế bào chết và kích thích tái tạo TB niêm mạc AD, giữ ẩm trong 3 ngày.
- Tăng kích thích tình dục: Gel bôi Vigel, chứa L-Arginine và Peppermint. Làm tăng Nitric Oxide, gây tăng lượng máu tại chỗ.
- Chất bôi trơn hòa tan trong nước: Astroglyde, K-Y Jelly. Không dùng bôi trơn hòa tan trong dầu vì làm hỏng bao cao su.
- Nong và tạo rung
Để đặt lịch khám tại viện, quý khách vui lòng nhấn đặt lịch khám ngay, hoặc đến trực tiếp Bệnh viện Phụ sản Hà Nội để được chăm sóc tận tình.
